VELED ÇELEBİ (Gülce-Buluşma)

01.12.2010

Her gönülde bir başka, kalkar eller sevdaya
Yol oluruz sevgiye, koşarız biz hülyaya
Kimimiz süvaridir, kimimiz koşar yaya
Meftun olduk rabbime, rahmet dolu deryaya
…Bu deryayı dileyenlerden biri de
….Mevlana Hazretlerinin
…..On sekiz göbek, zaman dilimi geride
……Torunuydu Veled Çelebi…

Aşk demini beklerken, hüzün gemini gever

Yangın bendini aşar, rahmet kapısı döver

Yakarılar yükselir, rabbimden rıza diler

Her anne baba söyler, hayırlı bir evlat ver…

…Bin sekiz yüz altmış sekizde

Güzel ülkemin güzelliklerle dolu Konya ilinde

Doğdu ve yürüyordu ömür denen kendi menzilinde

…..Aldı yerini rahmet deryasının dünya denen yerinde

……Ailesinin ve çevresinin gereği olarak

…….İlim yolunda, ilme hasretle dolarak

……..Medrese öğrenimi görmüştü

………Fars ve Türk edebiyatını diline sürmüştü

……….Arap edebiyatında da söze durmuştu.

Hazreti Mevlana’nın Divan-ı Kebirini okurken

Bu eserdeki Türkçe kelimeler dikkatini çekti

Kütüphaneci Halit dede’ye sebebini sorarken

Sultan Veled Çelebi’nin Divanından bahsedecekti

…Türkçe beyitlerin onda daha çok olduğunu öğrenecekti.

Türklük bizim için bir sevda, bir sevda Türkçe dilimiz

Dille açar dost kapısını, saz çalan gönül telimiz

Dil bizim duygularımızı ifade eden elimiz

Düşüncesiyle Türkçeye daha çok değer verecekti

…Öncelikle Divan-ı Kebir ve Divan’daki

….Türkçe beyitleri bulup yeniden derecekti,

…..Derdi ve yazdı.

Dilimize yön veren, başka bir şifahinin

Ayrıca, Harabat’ta Ali Şir Nevai’nin,

Nicesi daha olan, edebice dâhinin

Hüseyin Baykara’yla Molla Lütfi beyinin

…Çağatay lehçesinde yazılmış şiirlerini

….Gördü ve tespit etti.

…..Bu tespit onu,

……Nevai’nin lügatlerini de içine alan

…….Abuşka kitabını okumaya sevk etti

……..Bununla da yetinmedi, özünden güç alan
………O kitabı baştan sona istinsah etti…

Bir çığlık gibi doldu, Türkçe dilim gönlüne

Şiirin köylerinden, düş toplar geleceğe

Kopsa da fırtınalar, devam eder ömrüne

Onun sözü sadece, kıymetin bileceğe

…Edebi dile özen vereceğe…

…Dedim ya özünden güç aldı

….Türkiye’de kullanılanın dışında

…..Türkçe lehçelerin bulunduğunun idrakine vardı,

Kendini daha bir yakından inceleme saldı

O gece gündüz insanlık için çalışkan arı,

Bunun için kaleminden damlıyordu tüm varı

Bin bir çiçekten öğrendiği, sözü şifa, baldı

…İlk memuriyetine

Başlamıştı Konya Vilayeti Mektubî kaleminde

Mektubî Kalem ne? Sorusu gelir akla ilk deminde

Sadrazam tarafından çeşitli makam ve kişilere

Resmi mektup ve işlerin emri yazılır bu zeminde

…Bir yıl gibi bir süre bu görevinde çalıştıydı

….Ertesi yıl vilayet gazetesi başyazarlık görevine

…..Aynı zamanda Konya Rüştiyesi’ndeki

……Yazı ve Farsça öğretmenliğine alıştıydı…

…Bin sekiz yüz seksen dokuz da

Şehirlerin şehri olan, İstanbul’a geldiği zaman

Aklındaki bu şehre karşı merakın sildiği zaman

Burada kendini yeni bir muhit içinde bulmuştu

Yeni çevre ve dostlarla kaynaşmayı bildiği zaman

…Farklı bir ortamda, gelenek ve göreneklerin

….Her biri olsa da farklı bir önemde,

…Yine de bu dönemde

Mevlana edebiyatıyla meşguldü yoğun şekilde

Öğretisi hak huzura varmak, çoğulda ve tekilde,

Bu öğreti doğrultusunda ay toplayıp ceplerine

Bir hoş seda içindir çabası, bu dünya denen ilde.

…Bir hoş seda için umut ekmişti

….Fuzuli’nin ‘Su Kasidesi’ne yazdığı şerhiyle

…..Tanınmış Türkçelerden birisi olan

……Necip Asım Bey’in dikkatini çekmişti.

Kumsalda kızgın kumlara, sopayla hayal dürterken

Kıpır kıpır yüreğiyle, çoğalırken benliğinde

Gönlündeki hazan gören, düş gölgeleri örterken

Onda yeteneği gördü, Asım kendi şenliğinde

…Yakından ilgilenmeye başlamıştı onunla

….Kendi kütüphanesinde bulunan pek çok eseri

…..Veled Çelebi’ye vermişti, derlesin diye

……Teşvikte bulunmuştu Türkçe kelimeleri…

…Derledi kelimeleri Veled Çelebi,

Bu kitaplardan ve başka çok kitaptan yararlandı

Gönül çağlar suskunlukta, konuşunca söz parlandı

Çok kelimeler derlendi, Türkçe sözcükler arlandı

Yüreğinde ateş yandı, dilim derlenip harlandı

…‘Türk Dili’ adındaki büyük eseri

….Tarafından özenle yazılmaya başlandı.

Seyrederdi akşamları güneşin batışını

Yağmurlu bir günde bulutların kaş çatışını

Düşlerken bir güzelin saçına gül takışını

Hissederdi heyecanla kalbinin atışını

…Veled Çelebi,

….Türkçülüğe adım atışını

…..Şu şekilde anlatmaktadır:

“…Matbuat âleminde

Necip Asım üstadımızla yüz yüze görüştüm

Aşırı Türkçü olduğu bilgisine eriştim

Kendisinin fikirleriyle fikrimi örüştüm

Ben onun ve öğretilerinin peşine düştüm

…Osmanlı edebiyatının mükellef şiirlerini,

….Nesirlerini gayri tabii ve gayri makul buluyor,

…..‘Türklerin en hakiki edebiyatı

……Halktan doğan ve halka hitap eden eserleri’ diyordu.

O vakit bu uyarmaları kavrayamamıştı halim

Yaradılışımda bulunan, on altılı yaşlardaki

Beni Abuşka’yı istinsaha sevk eden dilim

Benim anadan doğma istidadımdır ta başlardaki

…Türkçü sevda ile dolu bir ben yapmıştı,

….Aşk ve sevda için dört nala koşup

….Yanan benim gönlüm bilmez misin hardaki…

Necip Asım Beyim, bana müsteşriklerin bastırdığı

Eski Türkçe eserler, eski lügat kitaplar gösterdi.

Başka eserler de buldum dil ve ellerin açtırdığı

Görüştüğüm Vefik Paşa bana “Lehçe” sini verdi.

…Onu bir edebi eser okur gibi,

….Baştan sona okudum da ufkum açıldı

…..Gözümün önünde başka bir âlem açıldı.

……Necib Asım’ın teşvikiyle

…….Bir ‘Türk Lugatı’ yazmaya kalkıştım, dilim açıldı…”

Her şeyi oturduğu evi ile birlikte yanınca

Veled Çelebi’nin hazırlamış olduğu Türk dili

Eserinin müsveddelerinin de, yanmıştı tek mili

Yaralarını sarıp, yeniden yaşama uyanınca

Yılmadan, üşenmeden her şeye yeni baştan başladı

Bu da bir imtihandır deyip, üzgün gönlünü yasladı

Beykoz’a taşındı, Türklük ve dili adına pişmeye

Ahmet Mithat Efendi ve Necip Asım’la görüşmeye

Üçü bir olup, aynı amacın badesinden içmeye

Birlikten kuvvet doğar diyerekten, hasadın biçmeye

…Ahmet Mithat Efendi kütüphanesini emrine vermiş

….Necip Asım da, yine bu alanda, bir çok eserler dermiş,

…Veled Çelebi

Geldik ya bu dünyaya, kavrayamıyoruz niçin dedir

Artık Türkçülük faaliyetlerinin de içindedir

İnsanlığa faydalı olabilmeye hep atılmıştır

Türk Derneğinin kuruluşuna da katılmıştır

…Aynı adla yayımlanan derginin

….Kurucuları arasındaki yerini de almıştır.

Geceden sabaha, aydınlık yolunda

Yürürken ölümsüz, sevdalar kolunda

Ve on dokuzuncu yüz yılın sonunda

Türk’lerin baş şehri, ol İstanbul’unda

…Edebi ve ebedi aşk yolunda

….Daha da güçlenmeye başlayan

Türkçülük hareketindeki çalışmalarıyla
Türk dili üzerindeki araştırmalarıyla

…Dikkat çeken önemli bir yeri vardır.

….Türkçe ve Türk tarihi üzerinde

…..Araştırmaların yoğunlaşmasıyla

…Türkçülük hareketi,

Hızla gelişiyordu kendi evresinde

Özellikle belli bir aydın çevresinde

Günden güne ilgi ve alaka çekiyor

Heyecanla yüreklere tohum ekiyor

…Türk aydınları dilde gelişmeye yol bulduğu

….Osmanlıca’nın karma dilinden başka

…..Türkçenin diğer lehçelerinin de olduğu

……Gerçeğini adeta yeniden keşfediyorlardı…

…Aralarındaki

Münasebetlerin üzerinde, önemle duruluyor

Doğan yeni günün şavkları gönlümüze kuruluyor

Türk’ün uçsuz ve bucaksız öz vatanında, öz ilinde

Günlük konuşma dilinde ve dahası yazı dilinde

…Kullanılan pek çok kelimenin

….‘Çağatayca’ denilen Orta Asya Türkçesiyle

…..Ortak yanları olduğu anlaşılıyordu.

…Veled Çelebi,

Dil ve edebiyatta gelişmeye çiçek ve gül deren

Geçmişten geleceğe, öz sözcüklerimizi gönderen

Savrulup ovalarımızın, renkli gül bahçelerine

Tüm bu çalışmalara, kendi ilmi gayretini veren

…Dirayetini koyabilmiş

….Nadir şahsiyetlerden biridir.

Genç yüreklerimizin beyinlerine tohum ekti de

Geleceğimize büyüyen, yeni fidanlar dikti de

Farsça öğretmenliği de yaptı bu değerli şahsiyet

Meşrutiyetten sonra üniversite bir mum yaktı de

…Bin dokuz yüz on iki de,

….Mevlana dergâhının şeyhline tayin edildi

Birinci dünya savaşı çıkınca

Düşman merisi sineler yakınca

Osmanlının toprağı pay edilip

Almanlar bizi peşine takınca

…Mevlevi mücahitler alayını kurup

….Dördüncü orduya katılmıştır.

…..Sonra Ankara’ya geçerek

……Milli mücadelede, cepheden cepheye atılmıştır.

Neslimizdir tarihte bin yıldır olmazları var eden

Cephede bile sevgi ve hoşgörüden ödün vermeden

Hep bu yönümüzdür, bizi özlemli olmaza götüren

Ankara Lisesine öğretmendi dönünce cepheden,

…Aynı zamanda üyeydi telif ve tercüme heyetine

….Üye olarak tayin edilmiştir.

Yeni doğan bebeler neşeyle oynuyordu çimlerde

Bin dokuz yüz yirmi üç yılında yapılan seçimlerde

…İkinci dönem milletvekili olarak meclise girdi

….Burada yirmi yıl görev yaptı,

…..İstikbali göklerde bulmaya, siyasi mücadele verdi.

Dört mayıstı yaşanan an,

Bin dokuz yüz elli üçtü

İman amel kuşanan can

Ruh olarak göğe uçtu

…Ülkemin yeni başkenti Ankara’dan

….Ebediyet mekanı, öteki âleme göçtü.

…Mustafa Kemal Paşa,

Milletimizle birlikte, ne zorluklara göğüs germiş

Onun ilmî çalışmalarına yakın ilgi göstermiş,

Kurtuluş Savaşı’nın en buhranlı zamanında dahi

Onun çalışmalarını teşvik etmiş, alaka vermiş.

…Basın Yayın Genel Müdürlüğü’ne yazdığı yazı,

….Bu alâkayı göstermesi bakımından dikkat çekicidir

…..Türkün ilmi geleceğine, daha çok umut ekicidir.

…O yazıyı şiirce söylersek atamın dilimden,

….Özet olarak aynen şöyledir:

“Matbuat ve İstihbarat, Müdürlüğü Âlisine

Milletin ilim ve irfan, yolunda gelişmesine

Pek kıymetli mesaide, bulundukları malumuzdur

Meşguldürler Türklüğün ihtiyacı lügat çeşmesine

Semih Rıfat ve Veled Çelebi ikilisinin

İhtiyaç duydukları kitapların listesinin

Vakıfı olup, tedarikine gidilmesine

İcap ederse Avrupa’dan getirilmesine…

Sipariş buyurmanızı, bu yönde rica ederim.

Sarf olunacak meblağı, temin ederek öderim.”

Veled Çelebi’nin hazırladığı el yazması

On iki ciltlik büyük Türkçe sözlüğün bulunur

Türk dil kurumunun kitaplığında, bir nüshası

Yüzyıllar boyu bu topraklarda Türk nefesi solunur

…Ancak hala bu eser basılı hale getirilmemiştir

….Bu şiirimi okuyan herkese tebliğ olunur

Feyzullah Kırca

Akbaşlar Köyü / Dursunbey

—————————————————————–

“Matbuat ve İstihbarat Müdüriyet-i Âlisine,

Samih Rıfat Bey ile Veled Çelebi’nin, milletin ilim ve irfan nokta-i nazarından pek kıymetli mesaide bulundukları malûm-ı âlileridir. Bilhassa milletin ve bütün Türklüğün muhtaç olduğu

esaslı bir Türkçe lügat vücude getirmekle müştegildirler (meşgul olmaktadırlar). Bu hususta lüzumlu gördükleri bazı kitapların Avrupa’dan celbi (getirilmesi) icap ettiği anlaşılmıştır.

Kendilerinden mezkûr (adı geçen) kitapların hemen listesini talep ve sipariş buyurmanızı rica ederim. Bu husus için sarf olunacak meblağ tarafımdan temin edilecektir efendim.

Türkiye Millet Meclisi Reisi
Başkumandan
M. Kemal”

Etiketler: Buluşma ÇELEBİ Gülce VELED

Yorumlar

Henüz yorum yapılmamış.

VELED ÇELEBİ (Gülce-Buluşma)

[ Yoruma cevap yazmaktan vazgeç]